از کشتار غیرنظامیان ویتنامی توسط آمریکا تا فرار «ببرک کارمل» از افغانستان

به گزارش ایرنا، تاریخ همواره سرنخ هایی را برای شناخت و درک بهتر آنچه امروز اتفاق می افتد در اختیارمان قرار می دهد. پیچ و خم های مسیر تاریخ با اتفاق های ریز و درشت در گذر زمان تغییر یافته و هر رخداد به نوعی در رقم زدن وضعیت ژئوپلیتیک حال حاضر تاثیرگذار بوده است. آسیا و اقیانوسیه که سهم قابل توجهی از وسعت این کره خاکی را به خود اختصاص داده، همانند دیگر نقاط دنیا تحولات مهم و تاثیرگذاری را از سر گذرانده است.

در این گزارش سعی داریم تا با شرحی از چندین رویداد تاریخی در بازه زمانی 16 تا 22 نوامبر/ 26 آبان تا 2 آذر (هفته جاری)، سرنخ هایی را از چگونگی شکل گیری سیاست ها و جغرافیای امروز منطقه آسیا و اقیانوسیه در اختیار مخاطب قرار دهیم.

کشتار فجیع غیرنظامیان ویتنامی توسط نظامیان آمریکا

روز 20 نوامبر 1969 (29 آبان 1348)، عکس های رنگی شفافی از یک قتل عام توسط نظامیان آمریکایی در ویتنام منتشر شد که جهانیان را به علت ابعاد هولناک این قضیه به شدت شوکه کرد. در آن روز نشریه «کلیولند پلین دیلر» (The Cleveland Plain Dealer) تصاویر کشتار موسوم به «می لای» که طی آن 347 تا 504 شهروند غیرنظامی جمهوری ویتنام جنوبی توسط سربازان آمریکایی کشته شده بودند را منتشر کرد. این تعداد از ویتنامی ها تقریبا یک سال و نیم قبل در 16 مارس 1968 (26 اسفند 1346) پس از شکنجه و تجاوز واحد گردان سوم تجسسی ارتش آمریکا به شکلی وحشتناک قتل عام شده بودند.

همزمان با درز تصاویر به صورت علنی، چندین رسانه از جمله تایم، لایف و نیوزویک این ماجرا را پوشش دادند و این یک نقطه بسیار تاریک در روند جنگ ویتنام ایجاد کرد. اکثر قربانیان غیرنظامیان زن و کودک بودند و قبل از قتل، برخی از قربانیان مورد تجاوز، شکنجه و قطع اندام نیز قرار گرفته بودند. برخی از اجساد در جریان کشتار که در جریان جنگ ویتنام رخ داد، توسط نظامیان آمریکایی قطعه قطعه شده بودند. این اقدام جنایتکارانه پس از بمباران هسته ای هیروشیما و ناگاساکی که ده ها هزار کشته بر جای گذاشت، بار دیگر احساسات عمومی در سطح جهان را جریحه دار کرد.

در مسکو یک بیانیه امضا شده توسط چندین روشنفکر در محکومیت این قتل عام صادر شد که تاکید می کرد ارتش ایالات متحده مسیر جنایتکاران نازی را دنبال می کند. در واکنش به این مساله در آلمان غربی حدود 50 هزار نفر تظاهرات بزرگی را در اعتراض به حضور آمریکا در ویتنام برگزار کردند. اما برخی از متحدان واشنگتن بدون محکوم کردن این جنایت جنگی، آن را یک امر عادی جلوه دادند. نشریه انگلیسی اکونومیست آن زمان در واکنش به کشتار ویتنامی ها نوشت: زمانیکه یک کشور وارد جنگ می شود، از نظر آماری تقریبا اجتناب ناپذیر است که برخی از مردان آن دست به کار فجیعی بزنند.

امروز به نوعی دیگر شاهد جنایت کم سابقه ای در نوار غزه و لبنان هستیم که تنها تفاوتش با نمونه هایی مانند کشتار می لای این است که آمریکا به طور مستقیم در آن دخالت ندارد و با حمایت های مالی و تسلیحاتی منجر به روی دادن قتل عام های دردناک در آنجا می شود. همچنین همانند آن سال ها متحدان آمریکا و رژیم صهیونیستی از محکومیت صریح تجاوزات به لبنان و نوار غزه خودداری می کنند.

فرار ببرک کارمل مهره تحت هدایت شوروی از افغانستان

همزمان با اشغال نظامی افغانستان توسط ارتش سرخ شوروی سابق، روس ها ببرک کارمل را در دسامبر 1979 (6 دی 1358) به عنوان رئیس جمهوری این کشور جایگزین حفیظ الله امین کردند. این درحالی بود که کارمل پس از ایفای نقش در کودتای آوریل 1978 (7 اردیبهشت 1357) به رهبری حزب دموکراتیک خلق و معاونت نخست وزیری رسیده بود، اما به دلیل اختلافات در دو جناح حزب یعنی «خلق» و «پرچم» به سفارت افغانستان در پراگ رفته بود.

در دوره ای از پاکسازی در حزب دموکراتیک خلق افغانستان بر اساس گزارش ها، نور محمد تره کی از رهبران حزب به دنبال کشتن کارمل در چک اسلواکی بود.

کارمل در طول دوره رهبری خود برای ایجاد یک پایگاه حمایتی برای حزب دموکراتیک خلق در راستای انجام اصلاحات متعدد تلاش کرد. از جمله آنها «اصول اساسی جمهوری دموکراتیک افغانستان» بود که عفو عمومی را برای افرادی که در دوران حکومت نورمحمد تره کی و حفیظ الله امین زندانی بودند، در نظر گرفت.

او همچنین پرچم سرخ خلق افغانستان را با یک پرچم سنتی تر جایگزین کرد. با اینحال این سیاست ها نتوانست مشروعیت حزب دموکراتیک خلق را در چشم مردم افغانستان و مجاهدین افغان افزایش دهد و کارمل به طور گسترده به عنوان دست نشانده شوروی در نزد مردم دیده می شد.

ببرک کارمل (سمت چپ) و لئونید برژنف رهبر پیشین اتحاد جماهیر شوروی (سمت راست)

این شکست های سیاسی و بن بستی که پس از مداخله شوروی به وجود آمد، رهبری شوروی را به انتقاد شدید از رهبری کارمل سوق داد. با روی کار آمدن میخائیل گورباچف به عنوان رئیس جمهوری شوروی سابق، سیاست های این کشور هم در مورد افغانستان تغییر کرد و مقدمات کنار زدن ببرک کارمل از قدرت در این کشور آغاز شد.

اتحاد جماهیر شوروی کارمل را در سال 1986 برکنار و محمد نجیب الله را جایگزین او کرد. روزنامه واشنگتن پست در تاریخ 20 نوامبر 1986 (29 آبان 1365) گزارش داد که کارمل پس از 6 سال از ریاست و عضویت در دفتر سیاسی حزب کمونیست کناره گیری کرد.

پس از آن وی به مسکو گریخت اما محمد نجیب الله متقاعد شد تا ببرک کارمل را در سال 1991 به افغانستان بازگرداند، جایی که کارمل از دستیاران عبدالرشید دوستم شد و به برکناری دولت نجیب الله از قدرت در سال 1992 کمک کرد. او در نهایت افغانستان را دوباره به مقصد مسکو ترک کرد و چند سال بعد، در سال 1996، کارمل بر اثر سرطان کبد درگذشت.

آتش بس یک طرفه چین در جنگ با هند در آستانه پیروزی

پس از قیام تبت در سال 1959، زمانی که هند به دالایی لاما رهبر دینی بوداییان تبت پناهندگی داد، یک سری درگیری های مرزی بین چین و هند شکل گرفت. پس از آنکه هند توافقنامه های دیپلماتیک پیشنهادی چین را در طول سال های 1960 تا 1962 رد کرد، پکن دست به اقدام های نظامی فزاینده ای زد و پس از 30 آوریل 1962 (10 اردیبهشت 1341) گشت زنی هایی را که پیشتر ممنوع شده بود، در منطقه لدخ از سر گرفت.

در بحبوحه بحران موشکی کوبا، چین در 20 اکتبر 1962 (28 مهر 1341) تمام تلاش های خود را برای رسیدن به یک راه حل مسالمت آمیز کنار گذاشت و از دو جناح به سرزمین های مورد مناقشه در امتداد مرز سه هزار و 225 کیلومتری در لدخ و آن سوی خط مک ماهون در مرز شمال شرقی حمله کرد.

سربازان چینی نیروهای هندی را در هر دو منطقه عقب راندند و تمام قلمرو مورد ادعای خود را در منطقه غربی و «تاوانگ» در منطقه شرقی تصرف کردند. این درگیری زمانی پایان یافت که چین در 20 نوامبر 1962 (29 آبان 1341) به طور یکجانبه آتش بس اعلام و همزمان به موقعیت قبل از جنگ یعنی مرز موثر چین و هند عقب نشینی کرد.

روزنامه ایندین اکسپرس از دلایل اعلام آتش بس یکطرفه از سوی چین را اینطور عنوان می کند که مسیرهای کوهستانی با ادامه درگیری به شدت برفی می شدند و این مساله برای عقب نشینی چینی ها از طریق هیمالیا و رساندن تجهیزات و همچنین تجدید قوای آنها دشوار می شد.

به نوشته این رسانه هندی، از سوی دیگر جواهر لعل نهرو نخست وزیر وقت هند از آمریکا و انگلیس درخواست کمک کرد که جان اف.کندی رئیس جمهوری وقت ایالات متحده به سرعت دستور حمل و نقل هوایی تسلیحات و تجهیزات به هند را داد و نیروی هوایی سلطنتی انگلیس نیز به این عملیات ارسال تجهیزات ملحق شد. همچنین بر اساس برخی گزارش ها، با عمیق تر شدن شکاف چین و شوروی، مسکو تلاش زیادی به ویژه با فروش هواپیماهای جنگنده پیشرفته میگ، برای حمایت از دهلی نو انجام داد.